XS4ALL Weblog

In navolging van het rapport van de parlementaire werkgroep auteursrecht  (Commissie Gerkens) uit 2009 komt de speerpuntenbrief auteursrecht 2020 van de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie de heer Teeven niet geheel onverwacht. In een 32-pagina’s tellende reactie op dat rapport  is XS4ALL in 2010 uitgebreid ingegaan op vooral de handhaving van een eventueel downloadverbod door middel van Deep Packet Inspection (DPI).  De passage over DPI is later uit het rapport geschrapt. De heer Teeven heeft zich goed voorbereid op voorspelbare punten van kritiek en heeft zijn vingers niet willen branden aan consument onvriendelijke maatregelen en termen als monitoren, afsluiten en filteren.  Na het lezen van de speerpuntenbrief en met bijzondere interesse voor speerpunt 3 “Het bevorderen en beschermen van nieuwe bedrijfsmodellen op internet door een wetsvoorstel voor de handhaving op internet waarmee kan worden opgetreden tegen inbreukfaciliterende websites en een herbezinning op de thuiskopie-exceptie” heb ik toch behoefte aan een moment van reflectie.

Om ervoor te zorgen dat rechthebbenden effectief kunnen optreden tegen websites en diensten die auteursrechtinbreuken faciliteren, zijn volgens Teeven twee wettelijke maatregelen nodig:

1. Het recht van de rechthebbende om downloaden uit evident illegale bron te verbieden (de thuiskopie exceptie zal hierdoor vervallen);
2. Het bieden van mogelijkheden aan rechthebbenden om op te treden tegen inbreukfaciliterende websites en diensten die zich in het buitenland bevinden en gebruikmaken van een buitenlandse hosting provider.

Teeven merkt op dat internetgebruikers niet gecriminaliseerd mogen worden of afgesloten van internet. Hij hecht er aan op te merken dat er bij de eerste wettelijke maatregel, het downloadverbod, geen sprake is van criminalisering, omdat het downloaden uit evident illegale bron onrechtmatig wordt (dat is een civielrechtelijke maatregel) en niet strafbaar. Ook is het niet de bedoeling te handhaven bij consumenten die op beperkte schaal bestanden up- en downloaden. Maar wat is dan wel de bedoeling van het downloadverbod?

Als er een downloadverbod is dan kunnen downloaders  civielrechtelijk worden aangepakt. Maar hoe krijg je die downloaders nu te pakken? Om te kunnen weten of er illegale bestanden worden gedownload zal er toch iemand de boel moeten monitoren. En dan zijn we weer terug bij het rapport van de Commissie Gerkens. Want wat moeten we doen om een downloadverbod te handhaven? Juist ja, technische middelen inzetten zoals Deep Packet Inspection of bijvoorbeeld fingerprinting. Voor beide technieken zal al het verkeer van internetgebruikers moeten worden gemonitord. Noem het niet criminaliseren, maar deze forse inbreuk op de privacy van alle internetgebruikers maakt op zijn minst iedere internetgebruiker verdacht.

Nu zie ik de kritiek dat de discussie over het downloadverbod weer wordt vervuild alweer aankomen. Maar deze grove inbreuk op de privacy van iedere internetgebruiker móet worden meegenomen in de discussie over het instellen van een wettelijk downloadverbod en kan niet zomaar achterwege worden gelaten. Aan een downloadverbod an sich zonder handhaving heb je niets.  Handhaven van een downloadverbod kan enkel door de inzet van technische middelen die een inbreuk maken op de privacy van iedere internetgebruiker. Daarom moet de afweging worden gemaakt of het reëel is om bij het achterblijven van een antwoord van de entertainmentindustrie op de vraag van hun consumenten, het gerechtvaardigd is (noodzakelijk in een democratische samenleving) om alle internetgebruikers te gaan monitoren. Wat mij betreft kan het auteursrecht wellicht de marktwerking verstoren maar ik mag toch hopen dat het auteursrecht het hier aflegt tegen een fundamenteel grondrecht als privacy.

En wat houdt precies  ‘op beperkte schaal  bestanden up- en downloaden ‘ in?  Want als er sprake is van ‘beperkte schaal’ dan is het niet de bedoeling dat er wordt gehandhaafd. De rechter moet vaststellen of iemand zich schuldig heeft gemaakt aan grootschalige auteursrechtinbreuken. Maar als eerst de rechter moet vaststellen of iemand dat heeft gedaan, moet die iemand dan niet bekend zijn? Of gaat dat middels een zogenaamde ‘John Doe’- procedure, waarbij de gedaagde anoniem blijft? Het verstrekken van Naam Adres Woonplaats (NAW) gegevens is namelijk onomkeerbaar.

En stel dat er nu sprake is van een civielrechtelijke onrechtmatige daad, wat zijn dan de consequenties? Schadevergoeding zoals in Amerika? Of een verbod om nu echt niet meer illegaal te mogen downloaden? En als iemand dat dan toch doet, mag die dan worden afgesloten van internet ook al is dat in eerste instantie niet de bedoeling van het downloadverbod?

Tja en wat zal ik nog zeggen over de tweede wettelijke maatregel om websites via de rechter door de tussenpersoon te laten blokkeren? Want dat is de mogelijkheid die hij de rechthebbenden wil bieden ook al staat dat er niet zo cru. Ik geloof dat alle argumenten tegen het blokkeren van websites al bij u bekend zijn. Om uw geheugen op te frissen: het blokkeren van websites berokkent schade aan legale informatie en maakt inbreuk op elementaire grondrechten, blokkades kunnen makkelijk worden omzeild wat de maatregel ineffectief maakt,  het is beter om problemen bij de bron aan te pakken in plaats van ze weg te stoppen, we moeten waken voor de glijdende schaal. Want waarom wel illegale muziekwebsites blokkeren maar niet websites met kinderporno, discriminatie en  jihadistische  sites? Is het aanbieden van illegale muziek erger dan het aanbieden van kinderporno? En hoezo bevorderen van een open en toegankelijk internet?

Of deze paardenmiddelen nu helpen om het legale aanbod te bevorderen, vraag ik mij af. Hopelijk wordt er niet gewed op het verkeerde paard.

Margreth Verhulst

Margreth is adviseur Public & Regulatory Affairs bij XS4ALL